Kur Fati Ndryshon: Nga Gjykuesi në Viktimë në Luftën me Peshën

“Po shikoje veten në pasqyrë, Ardit? Po të shkon barku përpara!” Zëri i Liridonës më goditi si plumb, ndërsa po përpiqesha të vishja këmishën time të preferuar. Ishte e diel, ora tetë e mëngjesit, dhe aroma e byrekut të nënës vinte nga kuzhina. Por ajo fjali më la pa frymë. Nuk ishte hera e parë që motra ime më thumbonte për peshën, por këtë herë ndjeva diçka ndryshe – një lloj turpi që më ngjiti në lëkurë.

Dikur isha unë ai që i thosha Liridonës: “Mos ha aq shumë bukë, do shëndoshesh!” Ose: “Duhet të dalësh më shumë, nuk është mirë të rrish gjithë ditën në shtëpi.” Ajo ishte shtëpiake, kujdesej për dy fëmijët dhe burrin, ndërsa unë punoja si ekonomist në një zyrë të vogël në Tiranë. Mendoja se kisha të drejtë t’i jepja këshilla – apo më mirë të them, t’i bërtisja – sepse isha vëllai i madh dhe gjithmonë kisha qenë ai që mbante familjen.

Por gjithçka ndryshoi kur Liridona gjeti punë në një kompani farmaceutike. Papritur, ajo nisi të zgjohej herët, të vishte rroba elegante dhe të bënte makijazh. Filloi të hante më shëndetshëm, të ecte çdo ditë nga shtëpia deri te autobusi. Brenda pak muajsh, humbi 15 kilogramë. Ndërkohë, unë… fillova të shtoja peshë. Stresi në punë, oraret e zgjatura, ushqimi i shpejtë – gjithçka më rëndonte mbi supe dhe mbi trup.

Një mbrëmje, ndërsa po hanim darkë të gjithë bashkë, babai tha: “Ardit, duhet të kujdesesh për veten. Shëndeti është mbi gjithçka.” Nëna më hodhi një vështrim plot keqardhje. Liridona qeshi lehtë dhe tha: “Mos u mërzit, vëlla. Tani e ke radhën ti të dëgjosh këshilla.”

Nuk e di pse, por ndjeva një inat të thellë. Pse duhej të isha unë tani objekt i talljeve? Pse askush nuk e kuptonte sa e vështirë ishte për mua? Në zyrë më prisnin dosje pa fund, shefi më kërkonte llogari për çdo gabim, ndërsa jashtë më priste vetëm lodhja dhe vetmia. Nuk kisha kohë as për palestër, as për shëtitje. Çdo darkë përfundonte me një picë ose sufllaqe para televizorit.

Një natë, ndërsa po laja enët në kuzhinë, dëgjova nënën duke folur me Liridonën:

– E sheh si është bërë Arditi? S’ka më asnjë energji.
– Po mami, por tani e kupton edhe ai si ndihesha unë kur më thoshin gjithë kohës që isha shëndoshur.
– Eh moj bijë… fjalët lënë plagë.

Ato fjalë më goditën fort. U ula në karrige dhe fillova të mendoj për vitet kur Liridona rrinte në shtëpi, duke u ndjerë e pavlerësuar. Sa herë i kisha thënë se duhej të ndryshonte? Sa herë i kisha bërë të ndihej keq për trupin e saj? Tani që isha unë në atë pozitë, çdo koment më dukej si një thikë.

Një ditë vendosa të flas me Liridonën. E gjeta në dhomën e saj duke lexuar një libër.

– Dua të flas me ty, – i thashë me zë të ulët.
– Ulu, – më tha ajo pa hezitim.
– E di që kam qenë i padrejtë me ty. Tani që po kaloj vetë këtë fazë… e kuptoj sa ke vuajtur.
– Ardit… – ajo uli librin dhe më pa drejt në sy – …fjalët e tua më kanë lënduar shumë. Por tani që ti po kalon të njëjtën gjë, dua ta dish se nuk dua ta përdor këtë kundër teje. Thjesht dua që ta kuptosh se secili ka betejat e veta.

U ndjeva si fëmijë i vogël para saj. Lotët më mbushën sytë.

– Më fal… – pëshpëriva.

Ajo u ngrit dhe më përqafoi fort. Për herë të parë pas shumë kohësh ndjeva ngrohtësi familjare.

Por jeta nuk është aq e thjeshtë sa një kërkim falje. Në punë situata u bë edhe më stresuese. Shefi filloi të ankohej për performancën time. Një ditë më thirri në zyrën e tij:

– Ardit, çfarë po ndodh me ty? Nuk je më ai që ishe dikur.
– Kam disa probleme personale…
– T’i lëmë justifikimet! Nëse nuk ndryshon diçka shpejt, do duhet të gjejmë dikë tjetër.

Dola nga zyra i tronditur. Në atë moment ndjeva se po humbisja gjithçka: vetbesimin, punën, respektin e familjes. Fillova të izolohesha edhe më shumë. Nuk dilja me miqtë, nuk shkoja as te fisi për festa. Çdo pasqyrë ishte një armik që më kujtonte dështimin tim.

Një natë vonë, ndërsa po shikoja fotot e vjetra në telefon, pashë një foto timen nga koha kur isha student. Isha i dobët, plot energji dhe ëndrra. Ku kishte humbur ai Ardit?

Tingulli i telefonit më nxori nga mendimet. Ishte Liridona:

– Vlla, nesër do dalim bashkë për ecje te Liqeni. S’pranoj JO!

Nuk kisha fuqi t’i kundërshtoja. Të nesërmen u ngrita herët dhe dolëm bashkë. Gjatë ecjes ajo foli:

– E di sa herë kam qarë natën nga komentet e tua?
– Nuk e dija… ose nuk doja ta dija.
– Tani që je ti në këtë pozitë, a do t’i thuash dikujt tjetër ato fjalët që më the mua?
– Jo… kurrsesi.
– Atëherë ke mësuar diçka.

Ecëm gjatë pa folur. Ajri i freskët i mëngjesit m’u duk si ilaç për shpirtin tim të lodhur.

Ditët kaluan dhe fillova t’i kushtoj pak më shumë vëmendje vetes. Nuk ishte e lehtë – çdo hap ishte luftë me veten dhe me mendimet negative. Por tani kisha dikë pranë që nuk më gjykonte, por më mbështeste.

Në familjen tonë ndryshoi diçka thelbësore: mësuam të mos gjykojmë lehtë askënd për pamjen apo zgjedhjet e tij. Por plagët që lanë fjalët e mia tek Liridona nuk u shlyen lehtë. Edhe plagët që la gjykimi i familjes tek unë do duan kohë për t’u shuar.

Sot ende luftoj me peshën time dhe me pasojat psikologjike që solli kjo periudhë. Por kam mësuar diçka thelbësore: askush nuk meriton të gjykohet për betejat që bën çdo ditë me veten.

A është kaq e vështirë të jemi pak më të butë me njëri-tjetrin? Apo duhet gjithmonë ta provojmë vetë dhimbjen që t’i kuptojmë të tjerët?