Kur Dashuria Bëhet Plagë: Një Gjyshja në Dyshim

“Ti je shembulli më i keq për vajzën time!” – zëri i nuses sime, Elira, më goditi si rrufeja në mes të dhomës së ndenjes. Ishte një pasdite e ftohtë janari, kur gjithçka që kisha ndërtuar me kujdes për vite të tëra, u shemb brenda pak sekondash. Mbesës sime, Ajola, i kisha dhënë një çokollatë të vogël fshehurazi, sepse ajo kishte qarë gjithë ditën. Nuk e mendova gjatë – ishte një akt dashurie, një përkëdhelje gjyshje. Por Elira hyri papritur dhe më pa. Sytë e saj u mbushën me dritë të ftohtë.

“Lirie, sa herë të kam thënë që nuk dua t’i japësh ëmbëlsira Ajolës pa lejen time? Nuk është vetëm për dhëmbët, është për parimet! Nuk dua që ajo të mësojë të kërkojë gjithçka me lot!”

U ndjeva si një fëmijë që sapo ishte qortuar para gjithë klasës. U përpoqa të flas, por zëri më dridhej.

“Elira, unë vetëm doja ta qetësoja pak… E di sa e ndjeshme është…”

Ajo më ndërpreu: “Ti po i bën dëm! Po i mëson që gjithçka zgjidhet me llastim. Nuk dua që të rritet si ty!”

Fjalët e saj më prenë në mish. Si unë? Çfarë kishte gabim tek unë? Unë isha rritur në një fshat të vogël në Skrapar, ku dashuria ishte e vetmja pasuri që kishim. Nëna ime më përqafonte fort sa herë që qaja, edhe pse nuk kishim bukë mjaftueshëm. Ishte kjo dashuri që më mbajti gjallë kur babai im vdiq herët dhe kur vëllai im u largua emigrant në Greqi.

Por tani, në këtë apartament të vogël në Tiranë, dashuria ime po konsiderohej helm. U ula në kolltuk dhe Ajola erdhi pranë me lodrën e saj. Më pa me sytë e saj të mëdhenj dhe më pyeti: “Gjyshja, pse po qan?”

Nuk dija ç’t’i thosha. Si t’ia shpjegoja një fëmije se dashuria ndonjëherë mund të jetë problem?

Kur Elira iku në kuzhinë, djali im, Arbeni, u ul pranë meje. Ai gjithmonë ka qenë ura mes meje dhe Elirës, por këtë herë dukej i lodhur.

“Mam, mos u mërzit. Elira është shumë e stresuar këto kohë. E di që ti do vetëm të mirën…”

E pashë në sy dhe i thashë: “Arben, a ka mundësi që dashuria ime t’i bëjë keq Ajolës? A jam vërtet shembull i keq?”

Ai uli kokën dhe nuk foli. Heshtja e tij ishte përgjigjja më e dhimbshme.

Ditët kaluan dhe tensioni në shtëpi u trash. Elira filloi të më shmangte, Ajola nuk vinte më shpesh tek unë si më parë. Një ditë, ndërsa po palosja rrobat e Ajolës, dëgjova Elirën duke folur në telefon me nënën e saj:

“Nuk di ç’të bëj me Lirien. Nuk respekton rregullat tona. Mendoj se duhet t’i them Arbenit që të flasë seriozisht me të… Nuk dua që Ajola të rritet si ne, me trauma nga brezi i vjetër.”

M’u duk sikur po dëgjoja një gjuhë tjetër. Trauma? Unë isha trauma? Gjithmonë kisha menduar se isha strehë për familjen time.

Në darkë, kur u ulëm të gjithë në tryezë, Ajola refuzoi të hante supën time.

“Mami tha që nuk duhet të ha shumë kripë si gjyshja,” tha ajo me pafajësi.

Elira më pa me një buzëqeshje të ngrirë.

“Po mundohemi ta ushqejmë shëndetshëm,” tha ajo. “Nuk është personale.”

Por çdo fjalë ishte si një goditje tjetër mbi plagën time.

Një natë, nuk munda të fle. U ngrita dhe dola në ballkonin e vogël. Qielli i Tiranës ishte i mbushur me drita dhe zhurma larg. Mendova për jetën time – për vitet kur isha nënë e re dhe s’kisha asgjë veçse dashurinë për Arbenin. Për sakrificat që bëra kur ai ishte i vogël dhe babai i tij u sëmur rëndë. Për netët pa gjumë duke pritur lajme nga emigracioni.

A mos vallë jam bërë pengesë për lumturinë e tyre? A mos jam kthyer në atë lloj njeriu që dikur kam urryer – njeriu që nuk di kur duhet të largohet?

Të nesërmen vendosa të flas hapur me Elirën. E prita kur Ajola shkoi në kopsht dhe Arbeni ishte në punë.

“Elira,” i thashë me zërin që mezi mbahej, “dua të flasim si dy gra që duan të mirën për këtë familje.”

Ajo u ul përballë meje, duke mbajtur filxhanin e kafes.

“E di që nuk je dakord me mënyrën time të dashurisë,” vazhdova. “Por unë nuk di ndryshe. Kam ardhur nga një jetë ku dashuria ishte gjithçka që kishim. Ndoshta jam gabim… ndoshta koha ka ndryshuar… por unë nuk di si të jem ndryshe.”

Elira uli sytë.

“Nuk dua ta lëndoj Ajolën,” tha ajo ngadalë. “Kam frikë se po i japim shembuj të ndryshëm… Unë dua disiplinën, ti do butësinë… Dhe ndonjëherë ndihem sikur po humbas kontrollin.”

U ndjeva sikur po shihja për herë të parë një grua të lodhur, jo vetëm një nuse kokëshkretë.

“Elira,” i thashë butësisht, “edhe unë kam frikë. Kam frikë se po humbas vendin tim këtu… Kam frikë se po bëhem barrë.”

Ajo më pa në sy dhe për herë të parë pashë lot në sytë e saj.

“Nuk je barrë,” tha ajo ngadalë. “Vetëm… dua që Ajola të ketë një jetë më të mirë se ne.”

U përqafuam pa fjalë. Ishte një moment i rrallë mirëkuptimi mes dy grave nga dy botë të ndryshme.

Por asgjë nuk ndryshoi menjëherë. Konfliktet vazhduan – hera-herës për ushqimin, hera-herës për oraret apo mënyrën si i flisnim Ajolës. Por tani kishte diçka ndryshe: një lloj respekti i heshtur për dhimbjen e tjetrit.

Njoh shumë gra si unë – gjyshe shqiptare që luftojnë mes traditës dhe kohëve moderne. A është dashuria jonë vërtet problem? Apo është thjesht frika nga ndryshimi ajo që na bën armiq?

Sot, ndërsa shoh Ajolën duke luajtur në oborrin e pallatit, pyes veten: A mund ta masim dashurinë? A duhet ta ndryshojmë mënyrën si duam vetëm sepse koha ka ndryshuar?

A ju ka ndodhur edhe juve të ndiheni pengesë në familjen tuaj? Si mund ta gjejmë balancën mes dashurisë së vjetër dhe rregullave të reja?