Ajo që Nuk Shihet në Foto: Historia e Jonës

“Kjo është vajza?” – pyeti halla Merita, duke shtrënguar sytë drejt fotografisë së madhe që kishim varur në murin e dhomës së ndenjes. Zëri i saj u përhap si një valë e ftohtë nëpër dhomë, ndërsa të gjithë ndalën frymën për një çast. Ishte dita e Bajramit, shtëpia jonë ishte plot me të afërm, dhe fotografia që kishim bërë para dy javësh ishte kthyer në qendër të vëmendjes.

Në atë foto ishim unë, vëllai im i vogël, Arjani, dhe kushërira ime, Elira. Të tre të veshur me rroba të thjeshta, flokët e mi të shkurtër dhe pantallonat e gjera më bënin të dukesha si djalë. Në fakt, vetëm 60% e atyre që e panë foton mundën të thoshin me siguri se cila isha vajza. Pjesa tjetër ngatërronin ose më pyesnin drejtpërdrejt: “Po ti je djalë apo vajzë?”

Në fillim qesha. Ishte qesharake, apo jo? Por kur pyetjet filluan të përsëriteshin, kur edhe mësuesja ime në shkollë më tha: “Jona, pse nuk vesh ndonjë fustan si Elira?”, fillova të ndihesha si një gabim në sistem. Nëna ime, Luljeta, u përpoq të më bindte: “Vajzat duhet të duken si vajza. Shiko Elirën sa bukur është me fustan!”

“Po unë nuk ndihem mirë me fustan,” i thashë një natë, kur ajo po hekurosje rrobat e mia.

Ajo ndaloi për një çast dhe më pa drejt e në sy. “Jona, njerëzit flasin. Nuk dua që të tallen me ty.”

Nuk i thashë asgjë. U mbylla në dhomën time dhe pashë foton që kisha marrë fshehurazi nga telefoni im. Ishte një foto ku qeshja me gjithë shpirtin, pa u menduar se si dukesha. Por tani, çdo herë që shihja atë foto, ndjeja sikur po shihja dikë tjetër.

Të nesërmen në shkollë, shoqet filluan të bënin shaka.

“Jona, ti je djalë i fshehur!” – qeshi Anisa.

“Mos ndoshta do të bëhesh futbolliste?” – shtoi Erisa me ironi.

Nuk u përgjigja. E ndjeva fytyrën time duke u nxehur dhe sytë duke më lotuar. Në pushim dola jashtë dhe u ula vetëm te shkallët pas palestrës. Atje më gjeti Arjani.

“Mos u mërzit,” më tha ai. “Unë e di që je vajzë më e fortë se të gjitha.”

Qesha me zor. “Nuk është çështje force, Arjan. Thjesht dua të jem vetvetja.”

Ai uli kokën dhe më dha një çokollatë nga xhepi.

Në darkë, babai im, Besniku, erdhi më herët nga puna. Kishte dëgjuar diçka nga fqinja që kishte parë foton tonë në Facebook.

“Jona,” tha ai me zë të ulët, “duhet të flasim.”

U ula përballë tij në kuzhinë.

“Dua që ta kuptosh se njerëzit këtu janë ndryshe. Nuk janë mësuar me vajza që vishen si djem.”

“Po unë nuk jam ndryshe,” i thashë me zërin që më dridhej. “Jam thjesht Jona.”

Ai psherëtiu thellë. “Nuk dua që të vuash.”

Aty kuptova se frika e tyre nuk ishte për mua, por për atë që mund të thoshin të tjerët. Për atë që mund të ndodhte nëse unë nuk përshtatesha.

Ditët kalonin dhe debati për foton nuk pushonte. Në lagje filluan të qarkullonin thashetheme: “Vajza e Besnikut do jetë djalosh!” ose “Çfarë shembulli po jep Luljeta?”

Një natë, ndërsa po kthehesha nga kursi i anglishtes, dëgjova dy gra duke folur pranë dyqanit:

“Ajo vajza… Jona… s’dihet a është djalë apo vajzë!”

U ndala për një çast dhe i pashë drejt e në sy.

“Jam Jona,” u thashë me zërin më të fortë që kisha. “Jam vajzë dhe jam krenare për këtë.”

Ato mbetën pa fjalë.

Kur u ktheva në shtëpi, nëna më priti te dera.

“Çfarë ke bërë?” më pyeti me shqetësim.

“I tregova atyre kush jam,” i thashë.

Ajo uli kokën dhe më përqafoi fort.

“Ndoshta duhet të mësojmë të jemi më të forta,” më tha me zë të ulët.

Tani fotografia jonë është ende në mur. Njerëzit ende diskutojnë kush është vajza në foto. Por unë nuk kam më frikë nga pyetjet apo nga shikimet e tyre. Kam mësuar se identiteti nuk është vetëm çfarë sheh syri, por çfarë ndjen zemra.

Ndonjëherë pyes veten: A do vijë dita kur vajzat si unë nuk do kenë nevojë të shpjegojnë veten? Apo do vazhdojmë gjithmonë të luftojmë për t’u pranuar ashtu siç jemi?