Të Falësh Babain: Plaga Që Hapi Mes Meje dhe Nënës

“Mos guxo të më thuash që do ta takosh atë njeri!” – zëri i nënës sime, Liria, ushtoi nëpër korridorin e ngushtë të apartamentit tonë në Laprakë. Ishte mbrëmje, dritat e qytetit ndizeshin njëra pas tjetrës, ndërsa unë, Arlindi, qëndroja i ngrirë në prag të derës së dhomës sime. Në dorë mbaja një letër të palosur, me shkrimin e njohur të babait tim, Ilirit – një letër që më kishte ardhur pas kaq shumë vitesh heshtjeje.

Nuk e di pse atë natë vendosa t’ia tregoja nënës. Ndoshta sepse më rëndonte pesha e fshehtësisë, ndoshta sepse doja që ajo të kuptonte se plagët e mia nuk ishin shëruar kurrë. Por ajo nuk donte të dëgjonte. “Ai na la! Na la për një grua tjetër dhe asnjëherë nuk u kthye të na kërkonte falje! Si mund ta falësh? Si mund të harrosh gjithë ato net pa gjumë?” – më shikonte drejt në sy, me lot që i rridhnin pa zhurmë.

Në moshën dymbëdhjetëvjeçare, kur Iliri u largua nga shtëpia, gjithçka ndryshoi. Nuk pati asnjë shpjegim të qartë. Një mëngjes u zgjova dhe ai nuk ishte më. Nëna më tha vetëm: “Babi yt ka zgjedhur rrugën e vet.” Unë nuk pyeta më shumë. Në lagje filluan thashethemet: “Iliri iku me atë gruan nga Durrësi”, “Liria mbeti vetëm me djalin”, “Çfarë do bëjë tani?”. Në shkollë u mbylla në vetvete. Shokët më shikonin me keqardhje ose më ngacmonin: “Ku është babi yt?”. Unë thosha: “Është jashtë shtetit”, por askush nuk më besonte.

Vitet kaluan. Nëna punonte dy punë – paradite në një zyrë shteti, pasdite pastronte shtëpi të të tjerëve. Unë rritesha mes mungesës së babait dhe lodhjes së nënës. Shpesh e dëgjoja natën duke qarë në kuzhinë, duke folur me veten: “Pse më ndodhi mua? Çfarë gabova?”. Unë bëhesha sikur flija, por çdo fjalë e saj më mbetej në mendje.

Kur mbusha tridhjetë e dy vjeç, mora një telefonatë nga një numër i panjohur. “Arlind? Jam unë… babi yt.” Zëri i tij ishte plakur, i lodhur. “Dua të të takoj. Të lutem.” Në fillim doja t’i ulërisja: “Ku ishe gjithë këto vite? Pse na le?” Por diçka brenda meje më tha të dëgjoja.

Takimi ynë i parë ndodhi në një kafene pranë Liqenit Artificial. Iliri ishte thinjur, sytë i kishte të zbehtë dhe duart i dridheshin teksa pinte kafen. “Nuk kam asnjë justifikim për atë që bëra,” tha ai. “Isha frikacak. Nuk dija si të përballoja përgjegjësinë. U largova sepse mendova se po ju lëndoja më shumë duke qëndruar.” Heshta gjatë. Pastaj ai nxori nga xhepi një fotografi të vjetër – unë dhe ai në parkun e madh, unë pesë vjeç, ai duke më mbajtur mbi supe.

“Mund ta fillojmë nga e para? Të paktën si miq?” – pyeti me zërin që i dridhej.

U ktheva në shtëpi atë natë dhe i tregova nënës gjithçka. Ajo shpërtheu: “Ti nuk ke asnjë ide sa kam vuajtur unë! Ai nuk meriton as faljen tënde, as dashurinë tënde! Po ti çfarë je bërë? Po harrove gjithçka që kam bërë për ty?” U ndjeva fajtor, por edhe i çliruar – për herë të parë po merrja frymë lirisht.

Ditët që pasuan ishin të mbushura me heshtje dhe tension. Nëna nuk më fliste për ditë të tëra. Kur kthehesha vonë nga puna, gjeja ushqimin në sobë dhe një shënim: “Mos harro ta mbyllësh derën.” Mbrëmjeve dëgjoja televizorin që ndizte fort vetëm për të mos dëgjuar hapat e mi.

Një natë, ndërsa po laja enët, ajo hyri në kuzhinë dhe tha: “A je mirë?” Ishte hera e parë që më fliste pas javësh. “Jam mirë,” i thashë pa e parë në sy. “E di që është e vështirë për ty… por kam nevojë ta fal babain tim. Kam nevojë për paqe.” Ajo uli kokën dhe tha: “Unë nuk mundem… Nuk mund ta fal kurrë atë burrë. Por ti je biri im… Edhe pse më dhemb, nuk dua të humbas edhe ty.” Lotët na rridhnin të dyve.

Në lagje filluan pëshpërimat: “Arlindi po takohet me babain”, “Liria është mërzitur shumë”, “Po si mundet ta falësh atë burrë?” Disa shokë më thanë: “Unë kurrë s’do ta falja babain tim po të bënte kështu.” Të tjerë më kuptuan: “Ndoshta është koha për paqe…”

Njëri prej tyre, Erjoni, më tha një natë teksa pinim birrë te Blloku: “Arlind, jeta është shumë e shkurtër për t’u mbajtur peng nga urrejtja. Po ti duhet ta dish vetë çfarë ke nevojë.” Fjalët e tij më bënë të mendoj gjatë.

Me kalimin e muajve, marrëdhënia ime me Ilirin u bë më e afërt. Ai nisi të vinte në ndeshjet e mia të futbollit amator, më ftonte për kafe, flisnim për jetën dhe gabimet. Një ditë më tha: “Do doja ta takoja nënën tënde… T’i kërkoj falje ballas.” Ia përcolla nënës këtë dëshirë; ajo u ngrys dhe tha: “Nuk jam gati. Ndoshta kurrë s’do jem gati.” E kuptova se plagët e saj ishin shumë më të thella se të miat.

Nëna nisi të sëmurej shpesh – tensioni i lartë, pagjumësi, ankth. Mjeku i familjes i tha: “Duhet të pushosh pak…” Por ajo nuk dinte si pushon një grua shqiptare që ka mbajtur gjithçka mbi shpatulla për vite me radhë.

Një natë vonë, ndërsa po kthehesha nga puna, e gjeta duke parë albumin tonë familjar. Fotot e vjetra – unë fëmijë mes prindërve që qeshnin – dukeshin si kujtime nga një jetë tjetër. Ajo më pa dhe tha: “Ndoshta duhet ta provoj edhe unë… T’i jap vetes mundësinë të fal… Por kam frikë se do humbas gjithçka që kam ndërtuar për vete këto vite.” Iu afrova dhe ia mora dorën: “Nuk do humbasësh asgjë… Do fitosh paqe.”

Por plagët nuk shuhen lehtë në Shqipëri – sidomos kur ndarja është turp publik dhe falja shihet si dobësi. Shpesh pyes veten: A bëra mirë që e fala babain tim? A ia vlejti kjo plagosje mes meje dhe nënës? Apo ndoshta vetëm kështu mund të gjejmë rrugën drejt shërimit?

A do kishit vepruar ndryshe po të ishit në vendin tim? A është falja çelësi i paqes apo fillimi i një plage tjetër?