Në Hijen e Një Gruaje të Fortë: Pse Nuk Arrita Kurrë të Lidhem me Gjyshen e Burrit Tim

“Nuk është kështu siç bëhet këtu, vajzë!” – më tha Shpresa, gjyshja e burrit tim, teksa po përpiqesha të ndihmoja në kuzhinë për drekën e së dielës. Zëri i saj ishte i prerë, i ftohtë, si një thikë që më preu entuziazmin në mes. Ishte hera e parë që ndihesha kaq e padëshiruar në një shtëpi që duhej të ishte edhe e imja. U ndala, me duart që më dridheshin mbi tavolinën e drunjtë, dhe u përpoqa të mos i lija lotët të më rridhnin para gjithë familjes.

Që nga ajo ditë, çdo vizitë në shtëpinë e vjetër në periferi të Elbasanit u kthye në një provë force. Shpresa ishte gruaja që kishte mbajtur familjen bashkë gjatë viteve të vështira, kur burri i saj kishte vdekur herët dhe ajo kishte rritur katër fëmijë vetëm. Tani, në moshën tetëdhjetë vjeçare, ajo ishte kthyer në shtyllën morale të familjes së madhe, dhe askush nuk guxonte t’i dilte kundër. Përveç meje, ndoshta pa dashje.

Bashkëshorti im, Arjani, më thoshte gjithmonë: “Mos e merr për zemër, ajo është kështu me të gjithë.” Por unë e dija që nuk ishte e vërtetë. Me kunatën time, Dritën, ajo qeshte dhe i tregonte receta të vjetra; me nipat dhe mbesat luante domino dhe u jepte ëmbëlsira fshehurazi. Vetëm me mua kishte atë ftohtësi të akullt, atë vështrim që sikur më thoshte: “Ti nuk je prej nesh.”

Një pasdite pranvere, ndërsa po ndihmoja për të shtruar tavolinën jashtë në oborr, Shpresa më pa drejt e në sy dhe më tha: “Ti nuk di asgjë për këtë shtëpi. Nuk di si mbahet një familje shqiptare.” U ndjeva si një fëmijë i qortuar. U përpoqa t’i përgjigjesha me qetësi: “Po përpiqem të mësoj, gjyshe. Dua vetëm të jem pjesë.” Por ajo m’u kthye: “Nuk mjafton vetëm dëshira. Duhet zemër dhe sakrificë. Ti je rritur ndryshe.”

Në ato momente, ndjeva se çdo gjë që kisha bërë – nga gatimi i byrekut sipas recetës së saj deri te kujdesi për Arjanin kur ishte i sëmurë – nuk kishte asnjë vlerë. Çdo hap që bëja drejt saj, ajo e shihte si kërcënim ndaj traditave të saj.

Një natë vere, pas një tjetër debati të heshtur me Shpresën, u ula në ballkonin e apartamentit tonë dhe shpërtheva në lot para Arjanit. “Nuk mundem më,” i thashë mes ngashërimave. “Nuk dua ta humbas familjen tënde, por nuk mund të jetoj gjithmonë nën hijen e saj.”

Ai më përqafoi fort dhe më tha: “E di që është e vështirë. Por ajo ka frikë nga ndryshimi. Ti je ndryshimi.”

Ditët kalonin dhe tensioni vetëm sa rritej. Në çdo festë familjare, Shpresa gjente mënyra të vogla për të më lënë jashtë: një koment për mënyrën si vishem, një kritikë për mënyrën si flas me fëmijët, një vështrim i ngrirë kur flisja për punën time si mësuese. Edhe kur bëja diçka mirë – si herën kur organizova një festë surprizë për ditëlindjen e saj – ajo thjesht më falënderoi shkurt dhe u kthye nga Drita: “Kjo është vajza ime.”

Një ditë vendosa ta përballja hapur. E kapa në kuzhinë duke larë enët dhe i thashë: “Gjyshja Shpresa, dua të di pse nuk më pranon. Çfarë kam bërë gabim?”

Ajo u ndal për një çast, pa nga dritarja dhe pastaj u kthye nga unë: “Ti nuk je si ne. Ti nuk ke kaluar atë që kemi kaluar ne. Ti ke ardhur nga qyteti, me idetë e tua moderne. Unë kam frikë se do ta ndryshosh këtë familje.”

U ndjeva keq, por edhe e çliruar që më në fund dëgjova arsyen e saj. “Unë nuk dua ta ndryshoj familjen tuaj,” i thashë me zërin që më dridhej. “Dua vetëm të jem pjesë e saj.”

Ajo uli kokën dhe tha: “Ndoshta jam plakur shumë për t’u mësuar me gjërat e reja.”

Pas asaj bisede, gjërat nuk ndryshuan menjëherë. Por fillova ta kuptoj më mirë frikën dhe pasiguritë e saj. Megjithatë, marrëdhënia jonë mbeti gjithmonë në kufijtë e një armëpushimi të brishtë.

Familja filloi ta ndiente tensionin mes nesh. Drita më tha një ditë: “Mos u lodh kot, asnjëri prej nesh nuk ka mundur t’i dalë kundër mamit.” Edhe vjehrri im, Petriti, mundohej të ndërhynte hera-herës: “Shpresa është rritur me sakrifica. Duhet kohë që ta pranojë dikë tjetër.”

Por koha kalonte dhe unë ndihesha gjithmonë më larg nga familja që kisha dashur aq shumë t’i përkasja. Edhe Arjani filloi ta ndiente peshën e konfliktit tonë; shpeshherë grindeshim për gjërat më të vogla – kush do t’i çonte fëmijët te gjyshja, kush do të shkonte në vizitën javore.

Njëri prej momenteve më të dhimbshme ishte kur djali ynë i vogël, Erioni, më pyeti: “Mami, pse gjyshja Shpresa nuk të puth kurrë siç puth Dritën?” Nuk dija ç’t’i thosha; vetëm e mora në prehër dhe i thashë: “Ndonjëherë njerëzit kanë nevojë për kohë që të duan dikë.”

Në fund të fundit, pavarësisht gjithë përpjekjeve dhe dhimbjes që ndjeva gjatë këtyre viteve, kuptova se jo çdo marrëdhënie mund të shndërrohet në dashuri apo mirëkuptim. Ndonjëherë duhet thjesht ta pranosh distancën dhe t’i japësh vetes paqe.

Sot, kur shkoj te shtëpia e vjetër dhe shoh Shpresën ulur pranë oxhakut me nipat rreth saj, ndiej ende një boshllëk brenda vetes – por edhe një lloj çlirimi që kam bërë gjithçka që kam mundur.

A është faji im që nuk arrita ta fitoj zemrën e saj? Apo ndonjëherë duhet thjesht ta pranojmë se jo çdo plagë shkon drejt shërimit? Çfarë do kishit bërë ju në vendin tim?