Kur Humbet Nderimi: Një Rrëfim nga Zemra e Shqipërisë

— Nuk mund ta besoj që ndodhi pikërisht këtu, në mes të kishës! — më pëshpëriti në vesh zonja Lule, ndërsa turma po dilte ngadalë nga dera e madhe prej druri. Unë qëndrova i ngrirë pas altarit, duart më dridheshin dhe zemra më rrihte fort. Ishte e diela e Pashkëve, dita më e shenjtë për ne, dhe unë, Arditi, prifti më i ri që kishte parë ndonjëherë fshati ynë, sapo isha bërë pjesë e një skene që do të trondiste gjithë komunitetin.

Gjithçka nisi kur z. Ilir, kryetari i bashkisë, hyri në kishë me gjithë madhështinë e tij. Ai ishte gjithmonë i pari që vinte dhe i fundit që dilte. Njerëzit e respektonin, ndoshta edhe e kishin frikë. Kur u afrua për të marrë bekimin, unë u përkula lehtë, siç është zakoni ynë. Por ai nuk më pa në sy. Në vend që të më jepte dorën, siç bën zakonisht, ai kaloi drejt e te vendi i tij i rezervuar në rreshtin e parë. Një heshtje e rëndë ra mbi të gjithë.

Pas meshës, ndërsa po hiqja rrobat liturgjike, dëgjova zërin e tij të ashpër:

— Prift i ri je ti, por duhet të dish si respektohet autoriteti këtu! Nuk është puna vetëm të lexosh lutjet!

U ndjeva i fyer. Nuk ishte hera e parë që z. Ilir vinte me kërkesa të çuditshme apo më vinte në siklet para të tjerëve. Por këtë herë, turma pa gjithçka. Fjalët e tij u përhapën si zjarr në kashtë.

Në mbrëmje, shtëpia ime u mbush me njerëz. Disa vinin për të më ngushëlluar, të tjerë për të marrë vesh më shumë. Nëna ime, zonja Merita, më shikonte me lot në sy:

— Ardit, mos harro se je nipi i babait tënd! Ai gjithmonë ka ditur të ruajë nderin e familjes.

Por babai im, zoti Petrit, ishte më i ashpër:

— Nuk duhet t’i kishe kthyer shpinën kryetarit! Kjo është Shqipëri, bir, jo Romë!

Unë u ndjeva i vetëm mes tyre. Nuk dija ç’të bëja: të kërkoja falje për diçka që nuk ishte faji im apo të mbroja dinjitetin tim si prift?

Të nesërmen, lajmi kishte marrë dhenë. Në kafenenë e fshatit, burrat diskutonin me zë të lartë:

— Prifti i ri nuk di rregullat! — thoshte njëri.
— Jo, kryetari është bërë shumë mendjemadh! — kundërshtonte tjetri.

Edhe gratë nuk mbeteshin pas:

— Po si mund ta ulësh kokën para dikujt që nuk ka frikë nga Zoti? — pyeste zonja Shpresa.

Ndërkohë, unë ndihesha gjithnjë e më shumë si një i huaj në shtëpinë time. Vëllezërit e mi nuk flisnin më me mua si më parë. Motra ime e vogël, Elira, më solli një letër të shkruar me dorën e saj:

“Mos u mërzit vëlla. Zoti sheh gjithçka.”

Ajo letër ishte ngushëllimi im i vetëm atë javë.

Por drama nuk mbaroi këtu. Të premten pasdite, te dera ime trokiti vetë z. Ilir. Ishte i veshur me kostumin gri dhe mbante një dosje nën sqetull.

— Dua të flasim si burra! — tha ai pa hyrë brenda.

U ula përballë tij në verandën time të vogël.

— Ardit, ti je prift i ri këtu. Njerëzit kanë nevojë për udhëheqje. Nuk mund t’i lejosh vetes të më turpërosh para gjithë fshatit!

— Nuk ishte qëllimi im t’ju turpëroja — iu përgjigja me zërin që mezi më dilte nga goja. — Unë thjesht ndoqa rregullat e kishës.

Ai qeshi hidhur:

— Rregullat janë për ata që nuk kanë pushtet!

Kjo fjali më goditi fort. Për herë të parë ndjeva se sa i brishtë ishte nderimi në këtë vend: një fjalë e gabuar dhe gjithçka shembet.

Pas asaj bisede, fshati u nda në dy kampe: ata që mbështesnin mua dhe ata që ishin me kryetarin. Kishte tension kudo: në rrugët e ngushta me kalldrëm, në tregun e vogël ku gratë shisnin perime, madje edhe në shkollën ku motra ime mësohej.

Një natë vonë, ndërsa po lutesha vetëm në kishën bosh, dëgjova hapa pas meje. Ishte zonja Lule.

— Ardit, mos harro se njerëzit janë si bari: fryn era dhe luhaten nga ana që fryn më fort. Por ti duhet të jesh gur themeli!

Fjalët e saj më dhanë forcë. Vendosa të flas hapur para gjithë komunitetit.

Të dielën tjetër, kisha ishte plot si kurrë më parë. U ngjita në altarin prej guri dhe fillova:

— Sot dua të flas jo si prift, por si biri juaj! Nderimi nuk është privilegj i pushtetit apo i moshës; është dhuratë që duhet fituar çdo ditë me vepra dhe zemër të pastër…

Fjalët e mia prekën shumë njerëz. Disa qanin hapur; të tjerë ulën kokën nga turpi ose reflektimi.

Pas meshës, z. Ilir nuk foli asnjë fjalë. Thjesht doli nga kisha pa kthyer kokën pas.

Ditët kaluan dhe tensioni filloi të zbehej ngadalë. Por plagët mbetën: disa miq nuk më flasin ende; disa besimtarë nuk vijnë më në kishën time.

Sot, ndërsa shikoj nga dritarja ime drejt maleve që rrethojnë fshatin tonë të vogël, pyes veten: A është nderimi diçka që fitohet apo humbet përgjithmonë kur thyhet? Dhe a mund ta falim njëri-tjetrin kur krenaria na verbon?

Ju çfarë do bënit po të ishit në vendin tim? A do kërkonit falje apo do mbronit dinjitetin tuaj? Komentoni mendimin tuaj…