I Huaji në Shtëpinë Time

“Kush je ti? Çfarë kërkon këtu?” zëri im dridhej, ndërsa dera e vjetër prej druri u hap me një kërcitje të njohur. Në prag qëndronte një burrë i panjohur, i veshur me rroba pune, me duar të pista nga balta dhe sy të lodhur. Shtëpia ime, ajo që dikur mbante aromën e byrekut të nënës dhe zërin e babait tim, tani dukej e huaj. Kishin kaluar vetëm tre muaj që nga vdekja e nënës, por gjithçka kishte ndryshuar.

Ai më pa drejt në sy, pa frikë, por me një lloj trishtimi që më ngjante i njohur. “Unë jam Liridoni,” tha ai ngadalë, “kam ardhur të ndihmoj me kopshtin. Më tha komshiu juaj, Xha Hyseni, se shtëpia është bosh.”

Nuk dija si të reagoja. Kisha ardhur nga Tirana këtë të shtunë vetëm për të mbledhur forcat dhe për të filluar të rregulloja sendet e nënës. Nuk kisha guximin ta bëja më parë. Çdo cep i shtëpisë më kujtonte zërin e saj, duart e saj që më ledhatonin flokët kur isha fëmijë. Tani, përballë këtij burri të panjohur, ndjeva një lloj zemërimi dhe turpi: si kishte mundësi që dikush tjetër po prekte tokën tonë, po hynte në jetën tonë?

“Unë jam Ardita,” i thashë shkurt. “Nuk kam nevojë për ndihmë.”

Ai uli kokën dhe u kthye drejt kopshtit, duke marrë me vete një heshtje të rëndë. Mbylla derën pas tij dhe u mbështeta pas saj, duke ndjerë se po më merrej fryma. Shtëpia ishte e ftohtë, dritaret të mbuluara nga pluhuri. Në dhomën e ndenjes, mbi komodinë qëndronte ende fotografia e nënës me babain – ai kishte vdekur vite më parë në Itali, ku kishte shkuar për punë dhe nuk u kthye më kurrë.

U ula në divan dhe fillova të qaja në heshtje. Nuk isha gati të përballesha me këtë boshllëk. Nuk isha gati t’i prekja rrobat e nënës, shamitë e saj me lule që ende mbanin aromën e sapunit të zakonshëm. Por më shumë se gjithçka tjetër, nuk isha gati ta pranoja që shtëpia jonë ishte bërë e huaj – një vend ku mund të hynte kushdo.

Në mbrëmje, ndërsa po pastroja pak kuzhinën, dëgjova trokitje në derë. Ishte Liridoni përsëri, këtë herë me një shportë domatesh dhe specash nga kopshti ynë.

“E di që nuk doje ndihmë,” tha ai me zë të ulët, “por kopshti ishte plot me barishte. Mendova se do doje t’i merrje këto.”

E pashë gjatë. Kishte diçka të sinqertë tek ai – ndoshta vetmia që lexohej në fytyrën e tij ishte pasqyrimi i asaj që ndjeja unë brenda vetes.

“Faleminderit,” i thashë ngadalë. “Ndoshta… mund të hysh për pak.”

Ai hyri ngadalë dhe u ul në karrigen pranë dritares. Filloi të fliste për jetën e tij: kishte qenë emigrant në Greqi për shumë vite, por ishte kthyer pasi humbi punën dhe nuk kishte ku të shkonte tjetër veç fshatit të tij. Prindërit i kishin vdekur dhe shtëpia e tyre ishte shembur nga koha.

“Fshati është boshatisur,” tha ai duke parë jashtë dritares. “Tani vetëm pleqtë kanë mbetur ose ata që s’kanë ku shkojnë.”

E kuptova se sa shumë kishim të përbashkëta: edhe unë isha kthyer këtu sepse nuk kisha ku tjetër të shkoja për t’u ndjerë si në shtëpi. Tirana më dukej gjithmonë si një qytet i huaj; puna ime si mësuese nuk më jepte asnjë kënaqësi. Kisha humbur rrënjët.

Ditët kaluan dhe Liridoni filloi të vinte çdo ditë për të ndihmuar në kopsht ose për të rregulluar ndonjë gjë në shtëpi. Komshinjtë filluan të flisnin – sidomos zonja Mimoza, që gjithmonë kishte qenë kurioze për gjithçka ndodhte në lagje.

“Ardita, mos harro se njerëzit flasin,” më tha ajo një ditë teksa po blija bukën te dyqani i vogël i fshatit. “Një grua vetëm me një burrë të huaj në shtëpi… nuk është mirë.”

U ndjeva keq. Gjithmonë kisha jetuar nën hijen e asaj çfarë do thoshin të tjerët. Nëna ime kishte vuajtur shumë nga gojët e liga kur babai iku në Itali – njerëzit flisnin sikur ajo kishte faj që mbeti vetëm.

Në mbrëmje, kur Liridoni erdhi përsëri, i tregova për fjalët e komshinjve.

“Nuk dua t’i jap askujt arsye për të folur keq për mua,” i thashë me zërin që më dridhej.

Ai u ngrit dhe u drejtua drejt derës. “Nuk dua të jem shkak për dhimbjen tënde,” tha ai butësisht. “Do largohem.”

Por ndërsa po largohej, ndjeva një boshllëk edhe më të madh brenda vetes. Për herë të parë pas shumë kohësh, dikush kishte sjellë jetë në këtë shtëpi – dikush që kuptonte dhimbjen time pa pasur nevojë ta them me fjalë.

Atë natë nuk fjeta fare. Mendova gjatë për jetën time: për sakrificat e prindërve të mi, për vetminë time në qytet dhe tani edhe këtu në fshat. Mendova për Liridonin – një njeri i thjeshtë, por me zemër të madhe – dhe për mënyrën sesi shoqëria jonë gjykon gjithmonë gratë që guxojnë të jenë ndryshe.

Të nesërmen dola herët jashtë dhe shkova drejt shtëpisë së vogël ku banonte Liridoni. Ai po ujiste disa lule para derës.

“Kam nevojë për ty këtu,” i thashë pa hezitim. “Jo vetëm për kopshtin… por sepse kjo shtëpi ka nevojë për jetë.”

Ai buzëqeshi lehtë dhe më ndoqi pas drejt shtëpisë sonë – tashmë jo më vetëm timen.

Sot, ndërsa shikoj dritaren nga ku dikur shihja nënën time duke pritur babanë që nuk u kthye kurrë nga emigracioni, pyes veten: A është shtëpia vendi ku ke lindur apo aty ku gjen dikënd që ta mbush boshllëkun? A duhet t’i lejojmë gojët e botës të na marrin edhe atë pak lumturi që na ka mbetur?