Rruga e Kthimit të Mbyllur: Historia e Lindës mes Pendimit dhe Shpresës

— Po të them, mami, nuk mundesh më të vazhdosh kështu! — zëri i vajzës sime, Elira, më tronditi thellë. Ishte hera e parë që më fliste me atë ton të prerë. Në atë moment, ndjeva sikur gjithë dhoma u ngushtua dhe ajri u bë i rëndë. Në duar mbaja letrën e analizave: diagnoza ishte e qartë, por më shumë se sëmundja, më rëndonte ndjenja e fajit.

Mjeku, doktor Arben Hoxha, më pa me një buzëqeshje të lodhur: — Linda, tani duhet të kujdesesh për veten. Zemra jote nuk mund të durojë më gjithë këtë stres. Të kam parë gjithmonë duke vrapuar për të tjerët, por tani është koha të mendosh për veten.

Nuk i thashë asgjë. E dija që kishte të drejtë. Por si mund të ndryshoja tani? Gjithë jetën time ia kisha kushtuar familjes. Burrin tim, Agronin, e kisha mbajtur në këmbë kur humbi punën në minierë. Djalin, Besimin, e kisha ndihmuar të mbaronte universitetin në Tiranë, edhe pse për këtë shita tokën që kisha trashëguar nga babai. Elirën e rrita vetëm, sepse Agroni ishte gjithmonë i zënë me hallet e veta.

Por tani, kur trupi im po më tradhtonte, askush nuk dukej se kuptonte sa bosh ndihem. Në shtëpi, tensioni ishte bërë pjesë e ajrit që thithnim. Agroni rrinte i heshtur në kolltukun e tij të vjetër, duke parë lajmet dhe duke u ankuar për politikën. Besimi vinte rrallë; kishte gjetur punë në një kompani ndërtimi dhe thoshte se ishte shumë i lodhur për të qëndruar gjatë. Elira më shikonte me sy të përlotur, por nuk dinte si të më ndihmonte.

Një natë, ndërsa po laja enët në kuzhinë, dëgjova zërin e Agronit:
— Linda, a ke bërë kafen?
— Po, po — i thashë pa kthyer kokën.
Ai hyri në kuzhinë dhe më pa drejt në sy:
— Çfarë kanë thënë mjekët?
— Duhet të pushoj më shumë… — u përpoqa të flisja qetë.
— Po shtëpia kush do ta mbajë? Unë nuk di as ku është furra!
Nuk fola. E dija që ai nuk do ndryshonte kurrë.

Në netët pa gjumë, kujtoja fëmijërinë time në fshatin pranë Shkodrës. Nëna ime më thoshte gjithmonë: “Mos harro kurrë veten, bijë.” Por unë gjithmonë harrova. Sakrifikova ëndrrat e mia për t’u bërë mësuese, sepse duhej të martohesha herët. Sakrifikova miqësitë dhe gëzimet e vogla për të qenë gjithmonë në shërbim të familjes.

Një ditë, Elira më gjeti duke qarë në dhomën time.
— Mami, pse nuk flet me mua? Pse nuk kërkon ndihmë?
— Nuk dua t’ju shqetësoj… — pëshpëriva.
— Po ti ke nevojë për ne! Nuk je vetëm shërbëtore këtu!
Ajo u ul pranë meje dhe më mori dorën.
— Mami, a ke menduar ndonjëherë se çfarë doje ti nga jeta?

Pyetja e saj më goditi si rrufe. Çfarë doja unë? Tani që koha po mbaronte, ndihesha si një udhëtare që ka humbur trenin e fundit.

Ditët kalonin ngadalë. Sëmundja po më lodhte gjithnjë e më shumë. Një pasdite, ndërsa po shikoja nga dritarja oborrin bosh, dëgjova zërin e Besimit:
— Mami, a mund të flasim?
U ula pranë tij në divan.
— E di që nuk kam qenë shumë prezent… Por dua të di si je vërtet.
E pashë në sy dhe lotët më rrodhën pa u ndalur.
— Kam frikë… Kam frikë se gjithçka ka qenë kot.
Ai më përqafoi fort.
— Asgjë nuk ka qenë kot. Ti je arsyeja pse ne jemi këtu.

Por brenda vetes ndihesha bosh. Edhe kur fëmijët tentonin të më afroheshin, një mur i padukshëm na ndante. Ishte muri i viteve të humbura, i fjalëve të pathëna dhe i ëndrrave të paplotësuara.

Një natë tjetër, Agroni u kthye vonë nga kafja e lagjes. Ishte pak i dehur.
— Linda… — tha me zërin që i dridhej — Ndoshta nuk kam qenë burri që meritoje… Por pa ty kjo shtëpi do ishte shkatërruar moti.
Nuk dija çfarë t’i thosha. Ishte hera e parë që ai pranonte dobësinë e vet.

Ditët kaluan mes shpresës dhe dorëzimit. Një ditë vendosa të dal vetë në parkun afër pallatit. U ula në një stol dhe pashë fëmijët që luanin. Njëri prej tyre më buzëqeshi dhe më kujtoi veten time kur isha e vogël: plot ëndrra dhe shpresë.

Njëri prej fqinjëve, zonja Merita, u ul pranë meje:
— Linda, kam dëgjuar që je sëmurë… Mos u mbyll brenda! Ne gratë kemi nevojë për njëra-tjetrën.
Ajo nisi të tregojë historinë e saj: si kishte humbur burrin dhe si kishte gjetur forcën për të jetuar sërish.
— Mos lejo që sëmundja apo pendimi të ta marrë jetën para kohe — më tha ajo.

Fjalët e saj më bënë të reflektoj. Ndoshta nuk ishte vonë për të ndryshuar diçka. Ndoshta mund t’u kërkoja falje fëmijëve për mungesën time emocionale; ndoshta mund t’i kërkoja Agronit të ndryshonim diçka bashkë; ndoshta mund ta falja veten për gjithë ato vite sakrifice pa shpërblim.

Tani që jam këtu duke shkruar këtë histori, ende ndiej frikën dhe pendimin brenda vetes. Por kam filluar t’i lejoj vetes pak shpresë. Kam filluar t’i them “jo” disa gjërave dhe “po” vetes sime.

A është vonë për ndryshim? A mundet një grua shqiptare që gjithë jetën ka heshtur dhe ka duruar t’i jap vetes një shans të dytë? Ju çfarë do bënit në vendin tim?